Maqolada inson nutqini idrok etish jarayoni va uning eshitish hamda xotira mexanizmlari bilan uzviy bogʻliqligi nazariy jihatdan yoritib beriladi. Nutqni anglashda mantiqiy urgʻu, soʻzlar tartibi, sintaksik tuzilish va xotirada mavjud modellar bilan taqqoslash jarayoni muhim ahamiyat kasb etishi taʼkidlanadi. Shu bilan birga, nutqiy faoliyatning motivatsiya, rejalash, amalga oshirish va nazorat bosqichlari haqida A.A. Leontyev, I.A. Zimnyaya kabi olimlarning nazariyalari tahlil etiladi. Maktabgacha taʼlim yoshida idrokning rivojlanishi fikrlash bilan uzviy bogʻliq boʻlib, u bolalarning tahlil qilish, taqqoslash va umumlashtirish qobiliyatlarini shakllantiradi. Bolalar nutqini oʻstirish jarayonida Ye.I. Tixeeva, B.V. Belyayev kabi olimlar qarashlari asosida nutq va aqliy rivojlanishning birgalikda kechishi ilmiy jihatdan asoslangan. Shuningdek, bolalarning yosh xususiyatlariga koʻra nutqning bosqichma-bosqich rivojlanishi – lugʻat boyligining ortishi, grammatik tuzilishlarni oʻzlashtirish, sintaksik modellarni qoʻllash jarayonlari keng yoritiladi. Maqolada bola nutqining ijtimoiy muhitda, kattalar va tengdoshlar bilan muloqot jarayonida rivojlanishi, oila va maktabgacha taʼlim muassasasi sharoitida nutq koʻnikmalarini takomillashtirishning ahamiyati koʻrsatiladi. Xulosa qilib aytganda, maktabgacha yoshda nutqni rivojlantirish bolaning umumiy psixik kamoloti va taʼlim jarayonidagi muvaffaqiyati uchun hal qiluvchi omil boʻlib, chet tillarni oʻzlashtirish qobiliyatini rivojlantirishda ham muhim poydevor hisoblanadi.

Mazkur maqolada sun’iy intellekt (SI) texnologiyalarining oliy ta’lim muassasalarida ingliz tilini mustaqil o‘rganish kompetensiyasini shakllantirishdagi o‘rni va metodik yondashuvlari tahlil qilinadi. Mustaqil o‘rganish kompetensiyasi talabaning o‘z-o‘zini rivojlantirish, til ko‘nikmalarini mustaqil tarzda egallash va raqamli vositalardan samarali foydalanish qobiliyatini anglatadi. Maqolada SI vositalari — chat botlar, til ilovalari, avtomatik tahlil platformalari — yordamida o‘quv jarayonini individuallashtirish, motivatsiyani oshirish va metakognitiv strategiyalarni rivojlantirish metodikasi taklif etiladi. Shuningdek, eksperimental kuzatuvlar asosida metodikaning samaradorligi baholanadi va mahalliy ta’lim kontekstida qo‘llash bo‘yicha tavsiyalar beriladi.

Ushbu maqola globallashuv sharoitida ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnologiyalarning roli va samaradorligini o'rganadi. Unda zamonaviy raqamli vositalar, texnologiyalar bilan takomillashtirilgan o'quv muhiti va ularning o'quvchilarning tilshunoslik qobiliyati, motivatsiyasi va kommunikativ ko'nikmalariga ta'siri tahlil qilinadi. Tadqiqotda an'anaviy sinf o'qitishdan texnologiyaga asoslangan yondashuvlarga metodologik o'tish ta'kidlangan bo'lib, o'qituvchilarning yangi pedagogik modellarni qo'llash zarurligi ta'kidlangan. Texnologiyalarning ingliz tili ta'limiga mazmunli integratsiyasini ta'minlash bo'yicha tavsiyalar berilgan.

Ushbu maqolada ingliz va oʻzbek suhbatlarida pragmatik belgilar erkaklar va ayollar tomonidan qanday ishlatilishi koʻrib chiqiladi. Pragmatik belgilar - bu suhbatdoshlarga suhbatni koʻp jihatdan, masalan, munosabatni ifodalash yoki yumshatish orqali boshqarishga yordam beradigan kichik soʻzlar yoki iboralar (masalan, “bilasizmi”, “yaxshi”, “bilasanmi”, “ya’ni”). Maqolada gender va pragmatika boʻyicha bir nechta mavjud adabiyotlarga murojaat qilinadi va erkaklar va ayollarning ikkala tilda ham pragmatik belgilardan foydalanishi qanchalik farq qilishini koʻrsatish uchun tegishli misollar keltirilgan. Muhokamadan soʻng, ushbu maqolada ushbu naqshlarni yaxshiroq tushunish ingliz tilini oʻqitish (ELT), shuningdek, madaniyatlararo muloqotga qanday yordam berishi mumkinligi haqida soʻz boradi.

Ushbu maqolada hind tilining qishloq xo'jaligi terminologiyasi o'rganilib, uning kelib chiqishi, lingvistik xususiyatlari va o'zbek ekvivalentlari bilan taqqoslashga e'tibor qaratilgan. Tadqiqot shuni ko'rsatadiki, hind qishloq xo'jaligi atamalari chuqur tarixiy ildizlarga ega, sanskrit, fors va ingliz tillaridan kelib chiqqan va zamonaviy texnologiyalar ta'sirida doimiy ravishda rivojlanib bormoqda. Tahlil ularning semantik ravshanligi, madaniy ahamiyati va qiyosiy lingvistik tadqiqotlar uchun ahamiyatini ta'kidlaydi.

Motivatsiya o'quvchilarning chet tilini o'zlashtirishdagi muvaffaqiyatini aniqlashda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Ushbu tadqiqotda O'zbekistondagi universitet talabalari orasida talabalarning motivatsiyasi va ularning ingliz tilidagi yutuqlari o'rtasidagi bog'liqlik o'rganiladi. Motivatsiya so'rovnomasi va talabalarning akademik natijalaridan foydalangan holda miqdoriy korrelyatsion dizayn qo'llanildi. Natijalar motivatsiya va ingliz tilidagi yutuqlar o'rtasida sezilarli ijobiy bog'liqlikni aniqladi, bu esa motivatsiya darajasi yuqori bo'lgan talabalar ingliz tili kurslarida yaxshiroq natijalarga erishganliklarini ko'rsatadi. Tadqiqot shuningdek, ichki motivatsiya tashqi motivatsiyaga qaraganda yutuqlarga kuchliroq ta'sir ko'rsatishi aniqlandi. Natijalar ingliz tilini o'qitishda motivatsion strategiyalarning ahamiyatini ta'kidlaydi va o'qituvchilar uchun amaliy oqibatlarni taklif qiladi.

Ushbu maqolada tibbiy terminologik lug‘atlarning elektron shaklga o‘tishi va bu jarayonning o‘zbek tilidagi amaliy leksikografiya rivojiga ta’siri o‘rganilgan. Elektron lug‘atlarning afzalliklari, jumladan tezkor qidiruv, yangilanish imkoniyati, multimedia bilan boyitilish kabi jihatlar tahlil qilingan. Shuningdek, mavjud muammolar, ularni hal etish yo‘llari hamda elektron tibbiy lug‘atlarning ilmiy-amaliy ahamiyati yoritilgan.

Mazkur maqolada O‘zbekiston va qo‘shni davlatlarda boshlang‘ich ta’lim jarayonida (translanguaging) yondashuvining tatbiqi taqqosiy jihatdan tahlil qilinadi. Translanguaging – o‘quvchilar bir nechta til resurslaridan integratsiyalashgan holda foydalanib, fikr almashish, muloqot qilish va bilimlarni mustahkamlashga xizmat qiluvchi zamonaviy yondashuv hisoblanadi. Tadqiqotda til siyosati, o‘quv dasturlari, o‘qituvchilar tayyorgarligi, darsliklar va metodik ta’minot, o‘quvchilarning lingvistik kompetensiyasini rivojlantirish omillari kabi mezonlar asosida O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikiston tajribalari taqqoslanadi. Maqolada, avvalo, har bir mamlakatning davlat til siyosati va ko‘p tillilikka doir rasmiy hujjatlari o‘rganiladi. Keyin boshlang‘ich ta’lim dasturlarida ona tili va chet tillarining o‘rni, integratsiyalashgan darslarni tashkil etish imkoniyatlari va mavjud tajribalar tahlil qilinadi. Shuningdek, o‘qituvchilarning metodik tayyorgarligi, til o‘tkazishga bo‘lgan munosabati hamda amaliyotdagi real qo‘llanish holatlari qiyosiy ko‘rib chiqiladi. Natijada, O‘zbekistonda translanguaging yondashuvi milliy qadriyatlarni saqlagan holda, ko‘p tillilikni rivojlantirish, kommunikativ kompetensiyani oshirish va xalqaro standartlarga yaqinlashishda muhim o‘rin tutishi aniqlanadi. Qo‘shni davlatlar tajribasi bilan taqqoslash esa mavjud muammolarni bartaraf etish va samarali metodikalarni ishlab chiqishda ilmiy asos bo‘lib xizmat qiladi.

Ushbu tadqiqot 2R2D (O’qish, Tafakkur, Muzokara, Munozara) metodining O’zbekiston diniy maktablarida fors tilini o’qitishda samaradorligini o’rganadi. Fors tili islom ilohiyotida muhim o’rin tutganligi sababli, talabalarning fors tilidagi mahoratini oshirish diniy matnlarni tushunish uchun zarur. 2R2D metodi – faol o’qish, tanqidiy tafakkur, hamkorlikdagi muzokaralar va tuzilgan munozaralarni birlashtirib, tilni tushunish, tanqidiy fikrlash va ilohiy muhokama qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. Tadqiqot aralash usullardan foydalanadi, jumladan, dars kuzatuvlari, testlar va talabalarning fikr-mulohazalari ushbu usulning ta’sirini baholash uchun ishlatiladi. Dastlabki natijalar shuni ko’rsatadiki, 2R2D metodi fors tilini o’zlashtirishni yaxshilaydi, shu bilan birga talabalarning diniy mazmundagi faolligini oshiradi.

Maqolada Yaponiyaning tsivilizatsiya rivojlanishini o'rganish ko'rib chiqiladi. Tadqiqotning maqsadi umrining 40 yildan ortiq qismini yapon sivilizatsiyasini, ayniqsa, uning madaniyati tarixini o‘rganishga bag‘ishlagan sharqshunos olim, akademik Nikolay Iosifovich Konrad faoliyatini atroflicha tahlil qilishdan iborat. N.Konrad birinchilardan bo'lib yapon madaniyatiga Sharq va G'arb madaniyatlari bilan qiyosiy yondashuvni qo'llay oldi, bu esa keyinchalik yapon sivilizatsiyasining jahon madaniyatiga qo'shgan hissasini yangicha baholash imkonini berdi. Ushbu tadqiqotning asosiy xulosasi shundan iboratki, N.Konrad merosi yapon tarixi, madaniyati, adabiyoti va tilini o‘rganishda fundamental ahamiyatga ega bo‘lib, uning yapon adabiyotiga oid tarjima va sharhlari yapon xalqi va uning turmush tarzini tushunishda muhim vositaga aylandi.

Ushbu maqolada ingliz va o‘zbek tillaridagi zamon kategoriyasining og‘zaki ifodalanishi tahlil qilinadi. Maqolada ingliz tilida zamonlar yordamchi fe’llar orqali, o‘zbek tilida esa qo‘shimchalar yordamida ifodalanishi haqida so‘z yuritiladi. Ingliz tilida zamonlar simple, continuous, perfect va perfect continuous shakllari orqali ifodalansa, o‘zbek tilida zamonlar faqat qo‘shimchalar yordamida ifodalanadi. Shuningdek, maqolada har ikki tilda zamon kategoriyasining o‘xshashliklari va farqlari ko‘rsatiladi. O‘zbek va ingliz tillaridagi zamon tizimining o‘rganilishi talabalarga tilni o‘rganishda muhim yordam beradi.

Ingliz tilida so'zlashuv malakasini egallash ko'p o'lchovli kognitiv-lingvistik jarayonni ifodalaydi, bunda ravonlik, aniqlik va pragmatik muvofiqlik asosiy parametrlar sifatida birlashadi. Ushbu maqola psixolingvistik mexanizmlar, kontekstual o'zgaruvchanlik va o'zaro ta'sir dinamikasiga e'tibor qaratgan holda, og'zaki kommunikativ kompetentsiyani rivojlantirishga asos bo'lgan ichki xususiyatlarni belgilaydi. Zamonaviy pedagogik paradigmalarga, jumladan, kommunikativ tilni o'qitish va vazifalarga asoslangan ta'limga asoslangan tadqiqot uslubiy traektoriyalar va ularning nutq samaradorligini oshirishdagi samaradorligini tanqidiy baholaydi. Og'zaki nutqni cheklaydigan affektiv filtrlar va madaniyatlararo aralashuv kabi ekstralingvistik to'siqlarga alohida e'tibor beriladi. Tahlil ESL kontekstlarida nutq ko'nikmalarini egallash jarayonini optimallashtirishga qaratilgan dalillarga asoslangan pedagogik g'oyalarni taklif qilish bilan yakunlanadi.